DE-OEKRAÏENSE-INTERIMREGERING

Aleksandr Toertsjinov: De huidige interimpresident, en tevens parlementsvoorzitter, is in eigen land een gevierd schrijver. In zijn boeken komen vooral thema's als corruptie en totalitaristische regimes aan bod. In 2005 werd een boek van hem, 'Illusie van angst', verfilmd. Toertsjinov is eveneens econoom en baptistisch priester.

Toertsjinov stond halverwege de jaren '90 samen met oppositieleidster Joelia Timosjenko aan de wieg van de Vaderlandpartij. Tussen 2007 en 2010 bekleedde hij het ambt van vicepremier tijdens het premierschap van Joelia Timosjenko. Aleksandr Toertsjinov werd op 23 februari, de dag dat Viktor Janoekovitsj werd afgezet, verkozen tot waarnemend president. Een dag eerder was hij al voorzitter geworden van het parlement.

Arsen Avakov: is momenteel minister van Binnenlandse Zaken in de interimregering onder leiding van Arseni Jatsenjoek. Van opleiding is hij industrieel ingenieur en hij geldt als een gevierd econoom in Oekraïne.

Na lokale politieke functies te hebben bekleed in de regionale politiek te Charkov, trad hij in 2010 toe tot het blok rond oppositieleidster Joelia Timosjenko. Datzelfde jaar stelde hij zich ook kandidaat om burgemeester van Charkov te worden, maar verloor nipt.

Avakov heeft ook een gerechtelijk verleden en stond in 2012 nog internationaal geseind door Interpol. Hij zat een tijdje vast in Italië. Later dat jaar werd hij voor de Vaderlandspartij verkozen in het Oekraïense parlement.

Andrij Paroebij: Is de voorzitter van de Oekraïense Nationale Veiligheidsraad. Paroebij was al politiek voor de onafhankelijkheid van Oekraïne en werd in 1988 zelfs gearresteerd voor het organiseren van een illegale protestmars. Hij was lid van een radicale nationalistische partij en in het begin van de 21ste eeuw stond Paroebij zelfs aan het hoofd van de paramilitaire organisatie Patriotten van Oekraïne.

Paroebij was één van de leiders van de Oranjerevolutie en kwam nadien in het Oekraïens parlement terecht. In 2012 stapte hij over naar de Vaderlandpartij van Toertsjinov en Timosjenko en werd hij opnieuw verkozen in het parlement.

Als één van de drijvende krachten achter het protest op Maidan en de coördinator van het vrijwillig veiligheidskorps daar, werd Paroebij beloond met de post in het orgaan dat de regering adviseert over veiligheidsaangelegenheden.

Vitali Klitsjko: Oppositieleider Klitsjko vergaarde - net als zijn broer Vladimir - roem als bokser. Als zwaargewicht won hij 45 van zijn 47 kampen, waarbij hij zijn tegenstander 41 keer knock out sloeg. Klitsjko won verschillende wereldtitels van de belangrijkste boksbond WBO en stopte op zijn 40ste als titelhouder.

Ondertussen was Klitsjko - doordat hij in het bezit was van een doctoraatstitel kreeg hij de bijnaam Dr. Ironfist - zich gaan interesseren in politiek. Hij was een aanhanger van de Oranjerevolutie en werd nadien adviseur van president Joestsjenko.

In 2006 verloor Klitsjko de burgemeestersverkiezingen in Kiev maar in 2012 werd hij als leider van de oppositiepartij Udar wel verkozen in het parlement. Tijdens de protesten op Maidan dit jaar werd de voormalige bokser hét gezicht van de Oekraïense oppositie.

Nadat Klitsjko in februari had aangekondigd te zullen opkomen bij de presidentsverkiezingen op 25 mei, kwam hij daar in maart op terug en sprak zijn steun uit voor de kandidatuur van Petro Porochenko. Klitsjko zelf zal opnieuw opkomen om burgemeester van Kiev te worden.

Viktor Janoekovitsj: Voormalig - en volgens Rusland nog steeds legitiem - Oekraïens president Janoekovitsj begon zijn politieke carrière in 1997 als gouverneur van Donetsk. In 2002 werd hij door toenmalig president Leonid Kusjma voorgedragen als eerste minister.

In 2004 nam Janoekovitsj in de presidentsverkiezingen op tegen Viktor Joestsjenko. In de eerste ronde behaalde geen van beiden meer dan 50 procent van de stemmen, waardoor een tweede ronde nodig was. Daarin won Janoekovitsj met een minimaal verschil, maar na nationaal en internationaal protest beval het Oekraïense hooggerechtshof een herneming. Die werd door Joestsjenko gewonnen.

In 2010 haalde Janoekovitsj het bij de presidentsverkiezingen van Joelia Timosjenko. Hij zou drie jaar aan de macht blijven. In november 2013 kondigde de regering-Janoekovitsj aan de ondertekening van het associatieverdrag met Europa uit te stellen. Dat betekende de start van de Maidan-protesten.

Na een bloedige veldslag tussen de betogers en de ordetroepen tekende Janoekovitsj op 21 februari onder internationale druk een overeenkomst met de oppositie. Op 22 februari stemden 328 van de 447 parlementsleden ervoor hem af te zetten als president. Janoekovitsj spreekt echter van een coup en ziet zichzelf nog steeds als de legitieme leider van Oekraïne.

Vladimir Konstantinov: Is voorzitter van het parlement op de Krim. Hij is de belangrijkste compagnon van premier Aksjonov en zou diens politieke carrière (financieel) gesteund hebben.

Konstantinov is een voormalig sovjet-militair die als projectontwikkelaar die in verschillende schandalen is verwikkeld van niet terugbetaalde bankleningen en mislukte bouwprojecten. Tot op vandaag werd hij echter nergens officieel van beschuldigd.

Op de lijst staan nog enkele minder bekende ‘separatistische’ figuren op de Krim. Het gaat onder meer om Roestam Temirgaljev, de vicepremier die de organisatie van het referendum op het schiereiland mee mogelijk heeft gemaakt, en Alexei Tsjali, de burgemeester van Sevastopol. Ook Sergei Tsekov, gewezen vicevoorzitter van het Oekraïense parlement, komt op de lijst voor.

Radoslaw Sikorski: De Poolse minister van Buitenlandse Zaken was één van de eerste buitenlandse bemiddelaars in het Oekraïense conflict. Hij zat mee achter de totstandkoming van het vredesakkoord tussen de regering-Janoekovitsj en de oppositie in februari.

Sergej Lavrov: Is de Russische minister van Buitenlandse Zaken. Is internationaal gezien de verdediger van het pro-Russische gedeelte van Oekraïne en wordt in die hoedanigheid ook uitgenodigd voor elk topoverleg over de crisis.

John Kerry: Een andere vaste waarde op die topmeetings is de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry. Ook hij is al lang van nabij betrokken bij het conflict. Zo bracht hij in februari al een bezoek aan het Maidanplein om de actievoerders een hart onder de riem te steken.

De Amerikaanse president Barack Obama heeft het akkoord over Oost-Oekraïne voorzichtig verwelkomd. Maar het akkoord is volgens hem geen garantie voor een de-escalatie. In dat geval kunnen nieuwe sancties tegen Rusland volgen. Rusland is niet opgezet met de reactie van president Obama.

In Genève bereikten Rusland, Oekraïne, de EU en de VS een akkoord om de situatie in Oost-Oekraïne te ontmijnen. Ze spraken af dat illegale gewapende groepen in Oekraïne de plaatsen moeten verlaten die ze bezet houden. De onderhandelaars beloofden ook amnestie voor de antiregeringsdemonstranten.

‘Ik denk niet dat we over eender wat zeker kunnen zijn in dit stadium. De mogelijkheid bestaat dat de diplomatie tot een de-escalatie van de situatie kan leiden’, reageert het Witte Huis. Maar volgens de Amerikaanse president ‘zullen nog meerdere dagen nodig zijn om te bekijken of de verklaringen concreet worden’.

‘Ik hoop dat we de komende dagen effectief een verbetering zien, maar ik denk niet, gezien de prestaties in het verleden, dat we daar op kunnen rekenen’, verklaarde Obama.

De Amerikaanse president blijft scherp voor Rusland. Hij zei dat de VS en zijn bondgenoten klaar zijn om nieuwe sancties tegen Rusland op te leggen als de situatie niet verbetert. De massale aanwezigheid van soldaten nabij de grens met Oekraïne noemt Obama intimidatie en hij ziet ‘de hand van Rusland’ in de huidige ‘chaos’ in het oosten en zuiden van Oekraïne.

'VS proberen geweld tegen pro-Russische demonstranten wit te wassen'

De Russen zijn niet bepaald tevreden met de verklaringen van de Amerikaanse president Obama. Voor Rusland zijn de dreigementen van nieuwe sancties tegen Rusland 'volstrekt onaanvaardbaar'.

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken beschuldigde de Amerikanen ervan het geweld van de Oekraïense autoriteiten tegen pro-Russische demonstranten in de Oostelijke provincies 'wit te willen wassen'.

De Duitse buitenlandminister Frank-Walter Steinmeier bestempelde het akkoord als ‘een eerste belangrijke stap’, maar ‘nog vele stappen moeten volgen’. Obama hield ook telefonisch overleg met bondskanselier Angela Merkel, net als met de Britse premier David Cameron.

De Russiche minister voor Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov. Foto: REUTERS

De vier partijen op het internationale overleg in Genève over de crisis in Oekraïne zijn het eens geworden over een stappenplan om een deëscalatie van de crisis te bewerkstelligen en de spanningen te verminderen. Dat heeft de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov donderdag aangekondigd na afloop van de ontmoeting.

Het document verklaart dat 'alle illegale gewapende groepen ontwapend moeten worden, alle illegaal bezette gebouwen opnieuw aan hun legitieme eigenaars moeten worden afgestaan, alle illegaal bezette straten, pleinen en andere publieke plaatsen in de Oekraïense steden vrijgemaakt moeten worden'.

Het goedgekeurde document maakt ook gewag van amnestie voor iedereen die de bepalingen van het akkoord respecteert, met uitzondering van zij die 'schuldig zijn aan halsmisdaden'. Een waarnemersmissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) moet de toepassing van de overeenkomst begeleiden en controleren.

Brede nationale dialoog

Lavrov riep op tot het onmiddellijk opstarten van een brede nationale dialoog in het land. Kerry en Ashton beklemtoonden dat voor Oekraïne nu een weg naar de oplossing voor de problemen met uitsluitend vreedzame middelen is geopend. De verschillende partijen deelden ook mee dat ze 'iedere uiting van extremisme, racisme en religieuze intolerantie, waaronder antisemitisme, streng veroordelen en verwerpen'.

Volgens Kerry verwachten de Verenigde Staten dat de pro-Russische activisten in het oosten van Oekraïne de wapens neerleggen. Waarnemers merken op dat de formuleringen in het akkoord ook op de aanhangers van de pro-Westerse interim-regering in Kiev zijn gericht. Lavrov noemde specifiek de ultranationalistische groep Rechtse Sector (Pravij Sektor, red).

'Geen troepen naar Oekraïne'

Lavrov beklemtoonde nog dat Rusland niet van plan is troepen naar Oekraïne te sturen. 'Dat zou tegen onze fundamentele belangen zijn', aldus de Russische buitenlandminister. Volgens Kerry trekt Rusland de troepen aan de grens met Oekraïne terug, als het vredesplan degelijk wordt toegepast. In ruil zou Washington het opheffen van de sancties tegen enkele Russen onderzoeken.

Volgens Andrej Desjtsjitsa, de Oekraïense interim-minister van Buitenlandse Zaken die ook aan het gesprek deelnam, bestaan er nog steeds 'problemen' tussen Rusland en Oekraïne.

Het viertal zat donderdag langer samen dan voorzien in Genève. Er werd gewerkt aan een gemeenschappelijke verklaring die als basis moest dienen voor een vreedzame oplossing van de crisis in Oekraïne.

Vladimir Poetin: 'Misdaad'

Eerder op de dag had de Russische president Vladimir Poetin de militaire actie in Oost-Oekraïne als een ‘zware misdaad’ veroordeeld. Hij sprak toen ook al de hoop uit op een diplomatieke oplossing. Poetin gaf toen wel aan dat een Russische interventie binnen de mogelijkheden lag. Dat zei hij tijdens zijn jaarlijkse ‘vraag-en-antwoord’-marathon op televisie.

Rusland zal volgens Poetin al het mogelijke doen om de Russisch-sprekende bevolking in het oosten van Oekraïne te helpen. Maar vliegtuigen en pantservoertuigen gaan de crisis niet beëindigen, stelde Poetin in zijn interview.

De president veroordeelde het geweld van de niet-gekozen nieuwe Oekraïense regering tegen de eigen bevolking. Hij had het over een ‘zware misdaad’ van de machthebbers in Kiev en waarschuwde hen voor de 'afgrond' waarop ze afstevenden.

Russisch leger actief in Krim

Poetin ontkende ook opnieuw de beschuldigingen als zouden Russische militairen betrokken zijn bij de onlusten in Oost-Oekraïne. ‘Er zijn in het oosten van Oekraïne helemaal geen Russische eenheden. Er zijn geen geheime diensten en geen instructeurs.’

Poetin gaf wel voor de eerst keer toe dat Russische militairen in de Krim actief zijn geweest. Eerder hield hij vol dat de gemaskerde mannen in camouflage-uniformen lokale 'zelfverdedigingsgroepen' waren. De annexatie van de Krim noemde hij deels het gevolg van uitbreiding van de Navo naar het oosten.